ตำรับยาบำบัดไข้และอาการวิงเวียน
ตำรับยาบำบัดไข้และอาการวิงเวียน ท่ามกลางความก้าวหน้าของวิทยาศาสตร์การแพทย์แผนปัจจุบัน
ภูมิปัญญาแห่งบรรพบุรุษยังคงส่องประกายเจิดจรัส โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของการดูแลรักษาสุขภาพด้วย “ตำรับยาโบราณ” ซึ่งเป็นมรดกทางปัญญาที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน ในบรรดาตำรับยาอันทรงคุณค่าเหล่านั้น ตำรับยาที่ใช้ในการบำบัด “ไข้” และ “อาการวิงเวียน” ถือเป็นอีกหนึ่งองค์ความรู้ที่น่าสนใจและควรค่าแก่การศึกษา
อาการไข้และวิงเวียน แม้จะเป็นอาการที่พบได้บ่อยในชีวิตประจำวัน แต่ในสมัยโบราณที่การเข้าถึงการรักษาพยาบาลยังไม่สะดวกดังเช่นปัจจุบัน การมีตำรับยาที่สามารถบรรเทาอาการเหล่านี้ได้ด้วยพืชสมุนไพรที่หาได้ในท้องถิ่นจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ตำรับยาเหล่านี้ไม่เพียงแต่แสดงให้เห็นถึงความเข้าใจในสรรพคุณทางยาของพืชนานาชนิด แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาในการนำส่วนต่างๆ ของพืชมาปรุงยาอย่างเหมาะสม เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการรักษาและลดผลข้างเคียง
บทความนี้จะนำท่านผู้อ่านไปสำรวจโลกแห่งตำรับยาโบราณที่ใช้ในการบำบัดไข้และอาการวิงเวียน ไขความลับของส่วนผสม วิธีการปรุง และภูมิปัญญาที่ซ่อนอยู่ในตำรับยาเหล่านั้น เพื่อเป็นการอนุรักษ์และสืบสานองค์ความรู้
ตำรับยาบำบัดไข้และอาการวิงเวียน
ยารักษาโรคไข้หวัดใหญ่
ตำรับยา
ใบคูน (ใบราชพฤกษ์) ๑ กำมือ / ใบมะนาว ๑ กำมือ / ลูกสมอ ๓๓ ผล / หญ้าแพรก / หญ้าปากควาย / หญ้ายอนหู
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาทั้งหมดใส่ลงในหม้อดิน ต้มกับน้ำพอสมควร จากนั้นเติมดีเกลือลงไปเล็กน้อย แล้วกรองเอา
แต่น้ำยาดื่ม
(ยาแผนโบราณจากบรรพบุรุษหนังสือตำรายาประจำบ้าน)
ยารักษาโรคหวัด
ตำรับยาขนานที่ ๑
ยาฉุน (ยาเส้นที่ใช้มวนกับใบจากสำหรับสูบ) / ดอกมะลิ / ผิวมะกรูด
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาทั้งหมดสิ่งละเท่าๆ กันมาตากแดดให้แห้ง จากนั้นบดรวมกันให้ละเอี๋ยดแล้วผสมกับพิมเสน การบูรหรือเมนทอลพอสมควร ใช้เป็นยานัตถุ์ แก้คัดจมูก มึนศีรษะ
(ตำรายาหลวงปู่สุข)
ตำรับยาขนานที่ ๒
(ยาแก้ไข้ ๓ ฤดู)
จันทน์ทั้งสอง สิ่งละ ๑ บาท / สมอทั้งสาม ๑ บาท / แก่นสน ๑ บาท / สักขี ๑ บาท / รากไม้รวก ๑ บาท / ขมิ้นอ้อย ๑ บาท / ส้มป่อย ๑ บาท / ใบมะขาม ๑ บาท / ขี้เหล็กทั้งห้า ๑ บาท / (ใบ ดอก ผล ต้นและราก) / เถาวัลย์เปรียง ๔ บาท / ฝักคูน (ฝึกราชพฤกษ์) ๓ ฝัก
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาทั้งหมดใส่ลงในหม้อต้มรวมกัน แล้วกรองเอาแต่น้ำยาดื่ม
วิธีรบประทาน
ดื่มก่อนรับประทานอาหาร วันละ ๒ เวลา เช้า เย็น
(ตํารายาของพระเดชพระคุณท่านเจ้าคุณพระสมุทรคุณาจารย์)
ตํารับยาขนานที่ ๓
ผิวมะกรูด ๓ ผล / ขิงแก่ ๒๒ แว่น / ตะไคร้ ๓๒ ต้น / (ใช้ตรงส่วนลําต้น) / น้ําตาลทรายแดง
วิธีปรุงยา
นําเครื่องยาทั้งหมดใส่ลงในหม้อ ต้มรวมกันจนเดือดพล่านสักพักใหญ่ แล้วกรองเอาแต่น้ํายาดื่ม
วิธีรับประทาน
ใช้ดื่มต่างน้ําติดต่อกันเป็นเวลา ๒-๓ วัน
(ต้ารับยาของพล.อ.อ. นักรบ บิณษฐี)
ยาบรรเทาพิษไข้ต่างๆ
ตํารับยาขนานที่ ๑ (ยาเขียวพินาศอุทรถอนผิดสาแดง)
ใบพิมเสน ๑๐ บาท / ใบเปราะ ๑๐ บาท / ใบมะยม๑๐ บาท / ใบมะเฟือง ๑๐ บาท / หญ้าปากควาย ๑๐ บาท / จันทน์ทั้งสอง สิ่งละ ๑๐ บาท / ใบหมากผู้ ๑๐ บาท / ใบหมากเมีย ๑๐ บาท / รากมะปรางหวาน ๑๐ บาท / รากมะนาว ๑๐ บาท / เหมือดคน ๑๐ บาท / ขมิ้นอ้อย ๒๐ บาท
วิธีปรุงยา
นําเครื่องยาทั้งหมดมาบดรวมกัน
วิธีรับประทาน
เมื่อจะรับประทาน ให้ผสมกับน้ํา กระสายตามแต่จะใช้ แล้วดื่มแก้ พิษไข้ต่างๆ และใช้ชโลมตัว
(ตํารายาของพระภิกษุชโยสโถ)
ตำรับยาขนานที่ ๒
รากหมาก ๑ กา / รากมะพร้าว ๑ กำ / รากตาล ๑ กำ / จันทน์ทั้งสอง สิ่งละ ๑ กำ / ชะลูด ๑ กำ / ขอนดอก ๑ กำเกสรบัวหลวง ๑ กำ / มะลิ ๑ กำ / ต้นหญ้าดับพิษ ๑ กำ / ดันครอบจักรวาล ๑ กำ
วิธีปรุงยา
นําเครื่องยาทั้งหมดใส่ลงในหม้อ ต้มรวมกัน แล้วกรองเอาแต่นายาคม หรือชโลมตัว แก้พิษไข้ ดับพิษ แก้คลั่งเพ้อ
(ตํารายาของพระภิกษุชโยสโถ)
ตํารับยาขนานที่ ๓
(ยาเหลืองหอมจันทบุรี)
จันทน์ทั้งสอง สิ่งละ ๒ สลึง / กฤษณา๒ สลึง / กะลาพัก๒ สลึง / โกฐสอ๒ สลึง / โกฐเขมา๒ สลึง / โกฐพุงปลา๒ สลึง / โกฐกะกลิ้ง๒ สลึง / โกฐหัวบัว๒ สลึง / โกฐจุฬาลัมพา๒ สลึง / โกฐก้านพร้าว๒ สลึง / สมุลแว้ง๒ สลึง / นํ้าประสานทอง๒ สลึง / ชะมดเชียง๑สลึง / ชะเอมเทศ ๑ บาท / พิมเสน
วิธีปรุงยา
นําเครื่องยาทั้งหมดมาบดรวมกัน จากนั้นละลายด้วยนําบอระเพ็ด แล้ว ปั้นให้มีขนาดเท่ากับเมล็ดพริกไทย
รับประทานแก้ไข้ สันนิบาต และ อาการเมื่อยเท้าได้ หากละลายผงยาด้วยน้ําลูกยอ ใช้
รับประทานแก้อาเจียน หากละลายผงยาด้วยนํากระทั่ง โหม แล้วโรยเกลือเล็กน้อย จะช่วย
ให้ผายลม
(ยาประจําบ้านของพระไสว)
ตำรับยาขนานที่ ๔
(ยาประสะจันทน์ขาว)
โกฐทั้งห้า / เทียนทั้งห้า / ลูกจันทน์ / ดอกจันทน์ / กระวาน / กานพลู / ดอกบุนนาค / ดอกสารภี / บัวหลวง / ใบพรมมิ / ว่านน้ำ / จันทน์เทศเท่ายาทั้งหลาย (ให้มีน้ำหนักเท่ายาทั้งหมดรวมกัน)
วิธีปรุงยา
ใช้เครื่องยาทั้งหมดสิ่งละเท่าๆ กัน(ยกเว้นจันทน์เทศให้เอาน้ำหนักเท่ายาทั้งหลายรวมกัน) นำมาบดแล้วทำเป็นแท่งเก็บไว้
วิธีรับประทาน
เมื่อจะใช้ ให้นำแท่งยาละลายน้ำดอกไม้ ดื่มแก้อาการไช้ เสมหะคั่งค้าง
(ยาแผนโบราณจากบรรพบุรุษหนังสือตำรายาประจำบ้าน)
ตำรับยาขนานที่ ๕
จันทน์ทั้งสอง สิ่งละ ๑ บาท / สมอทั้งสาม สิ่งละ ๑ บาท / มะขามป้อม ๑ บาท / อบเชย ๑ บาท / ชะลูด ๑ บาทเถาวัลย์เปรียง ๑ บาท / สมุลแว้ง ๑ บาท / แก่นสน ๑ บาท / สักขี ๑ บาท / สะค้าน ๑ บาท / ชะพลู ๑ บาท
ลูกชี้กาแดง ๑ บาท / ลูกจันทน์ ๑ บาท / ดอกจันทร์ ๑ บาท / ลูกกระดอม ๑ บาท / บอระเพ็ด ๑ บาท
แก่นชี้เหล็ก ๑ บาท / รากมะพร้าว ๑ บาท / รากตาล ๑ บาท / รากหมาก ๑ บาท / รากมะตูม ๑ บาท
ดอกบัวสัตตบุษย์ ๑ บาท / ดอกบัวสัตตบงกช ๑ บาท / ดอกบัวเผื่อน ๑ บาท / ดอกบัวชม ๑ บาท
เกสรทั้งห้า สิ่งละ ๑ บาท / ใบพิมเสน ๘ บาท / ก้านสะเดา ๓๓ ก้าน
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาทั้งหมดมาต้มรวมกัน แล้วกรองเอาแต่น้ำยาดื่ม
วิธีรับประทาน
ดื่มก่อนรับประทานอาหาร วันละ ๒ เวลา เช้า เย็น
(ตำรายาของพระเดชพระคุณ ท่านเจ้าคุณพระสมุทรคุณาจารย์)
ตำรับยาขนานที่ ๖
จันทน์ทั้งสอง สิ่งละ ๑ บาท / สมอทั้งสาม สิ่งละ ๑ บาท / ขอนดอก ๑ บาท / สมุลแว้ง สิ่งละ ๑ บาท / แห้วหมู ๑ บาท / แฝกทั้งสอง สิ่งละ ๑ บาท / ชะลูด ๑ บาท / ลูกกระดอม ๑ บาท / บอระเพ็ด ๑ บาท / อบเชยทั้งสอง สิ่งละ ๑ บาท / เกสรทั้งห้า สิ่งละ ๑ บาท / ใบพิมเสน ๔ บาท / ฝักคูน (ฝักราชพฤกษ์) ๓ ฝัก / ก้านสะเดา ๓๓ ก้าน
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาทั้งหมดใส่ลงในหม้อ ต้มรวมกัน แล้วกรองเอาแต่น้ำยาดื่ม
วิธีรับประทาน
ดื่มก่อนรับประทานอาหาร วันละ เวลา เช้า เย็น
(ตำรายาของพระเดชพระคุณ ท่านเจ้าคุณพระสมุทรคุณาจารย์)
ตำรับยาขนานที่ ๗
(มโหสถจันทน์)
สมุลแว้ง / เกสรทั้งห้า / เกสรสัตตบงกช / จันทน์ทั้งสอง / กฤษณา / กะลำพัก / ขอนดอก / แฝกหอม /
ตะนาว (กระแจะหรือพญายา) / เปราะหอม / โกฐหัวบัว
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาทั้งหมด สิ่งละเท่าๆ กัน มาตำรวมกันให้เป็นผง แล้วปั้นเป็นลิ่ม
วิธีรับประทาน
เมื่อจะรับประทานให้ละลายด้วยน้ำ ชาวข้าวหรือน้ำดอกไม้เป็นกระสายก็ ได้ โรยด้วยพิมเสน
และเติมชัณฑสกรลงไปเล็กน้อย
(ตำรายาของสมเด็จพระนารายณ์มหาราชกรุงศรีอยุธยา)
ตำรับยาบำบัดไข้และอาการวิงเวียน
ยารักษาพิษกาฬ
ตำรับยาขนานที่ ๑ (ยาเม็ดดำข้ามทะเล)
กลุ่มที่ ๑
พริกไทย ๑ บาท / ดีปลี ๑ บาท / ขิง ๑ บาท / ลิ้นทะเล ๑ บาท / ผิวมะกรูด ๑ บาท / กระดูกงูเหลื่อม ๑ บาท /
ผลสะบ้าใหญ่ ๑ บาท / ผลประกำดีควาย ๑ บาท / เมล็ดในมะนาว ๑ บาท / เปลือกหอยแครง ๑ บาท
เบี้ยจั่น ๑ บาท / กระเทียม ๑ บาท / ขมิ้นอ้อย ๑ บาท / ผลผักชี ๑ บาท
กลุ่มที่ ๒
ใบสะเดา ๕ บาท / ใบบอระเพ็ด ๕ บาท
กลุ่มที่ ๓
ถ่านไม้ซาก ๕ บาท / น้ำต่างหางหนูมะพร้าว
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาในกลุ่มที่ ๑ มาสุมไฟ พอระอุดี ส่วนเครื่องยาในกลุ่มที่ ให้คั่วไฟพอเหลืองกรอบดี แล้วนำ เครื่องยาทั้งหมดมาบดประสมด้วย น้ำต่างหางหนูมะพร้าว ปั้นเป็นเม็ด เก็บไว้
วิธีรับประทาน
เมื่อจะรับประทานให้เอาบอระเพ็ด หญ้าแพรก ๑ ขมิ้นอ้อย ๑ ตำ ประสมกัน แล้วผสมน้ำปัสสาวะ
(ที่ไม่มีเชื้อโรค) เล็กน้อย ใส่รับประทาน กับยาที่ปั้นไว้ครั้งละ ๕ เม็ด แก้พิษภาพให้ร้อนทุรนทุรายใช้เกิด
ศักดิ์สิทธิ์นักแล
(ยาประจำบ้านของพระไสว)
ตำรับยาขนานที่ ๒ (ยาล้างกาฬ)
สมอไทยเท่าอายุ / ลูกประคำดีควาย ๑๕ ลูก (มะคำดีควาย) / ลูกมะกอก ๕ ลูก
หัวว่านมหากาฬ ๑ บาท / ใบระกา ๑ บาท / เกสรทั้งห้า สิ่งละ ๑ บาท / ฝักคูน (ฝักราชพฤกษ์) ๓ ฝัก
วิธีปรุงยา
นำเครื่องยาทั้งหมดใส่ลงในหม้อ ต้มรวมกัน แล้วกรองเอาแต่น้ำยาดื่ม
วิธีรับประทาน
ดื่มก่อนรับประทานอาหาร วันละ ๒ เวลา เช้า เย็น
(ตำรายาของพระเคชพระคุณ ท่านเจ้าคุณพระสมุทรคุณาจารย์)
ตำรับยาบำบัดไข้และอาการวิงเวียน
ยารักษาอาการปวดศีรษะ
ตำรับยาขนานที่ ๑
ผลมะนาวสด / ปูนแดง (ปูนสำหรับกินกับหมาก)
วิธีปรุงยา
นำผลมะนาวสดมาฝานเป็นชิ้น บางๆ แล้วทาด้วยปูนแดงบนหน้า มะนาวฝานนั้น
วิธีใช้
ใช้ปิดขมับข้างที่ปวด ถ้าปวดทั้ง สองข้างก็ปิดขมับทั้งสองข้าง ทิ้งไว้กระทั่งหายปวดหรือมะนาวแห้งหลุด
ออกเอง ถ้าอาการยังไม่ทุเลาให้ทำซ้ำ
(ตำรายาหลวงปู่สุข)
ตำรับยาขนานที่ ๒
หัวกระเทียมโทน ๓ หัว
(กระเทียมที่มีเพียงหัวเดียวโดดๆไม่มีกลีบ) ดินเหนียว
วิธีปรุงยา
นำหัวกระเทียมโทน ๓ หัวกับ ดินเหนียวพอสมควร มาตำผสมกันแล้วนำไปพอกที่ขมับทั้งสองข้าง แก้ปวดหัวศีรษะ
(ตำรายาหลวงปู่ศุข)
ตำรับยาขนานที่ ๓
ลูกมะยม / น้ำตาลทรายแดง / เกลือทะเล
วิธีปรุงยา
นำลูกมะยมปริมาณพอสมควรมาล้างน้ำให้สะอาด ตำให้แหลกแล้วผสมกับน้ำตาลทรายแดง จากนั้นใส่เกลือทะเลลงไปเล็กน้อยเพื่อมีรสหวานเค็มเข้ากัน แล้วจึงใส่โหลปิดฝาให้สนิท หมกไว้ในข้าวเปลือก ๓ คืน
วิธีรับประธาน
รับประทานทั้งเนื้อและน้ำ ติดต่อกันเป็นเวลา ๗ วัน (ตำรายาหลวงปู่ศุข)
ตำรับยาขนานที่ ๔
กานพลู ๒ ดอก / น้ำชา ๑ ถ้วย
วิธีรับประธาน
เคี้ยวกานพลูให้แหลก รับประทานกับน้ำชา ๑ ถ้วย
(ตำรายาของหลวงอินทรอาญา)
ยารักษาอาการวิงเวียนหน้ามืด
ตำรับยาขนาดที่๑
หัวกระชายแก่
วิธีปรุงยา
นำหัวกระชายจำนวนมากน้อยตามต้องการมาปลอกเปลือก จากนั้นหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ตากแดดให้แห้ง แล้วนำมาบดเป็นผงเก็บใส่ขวดไว้
วิธีรับประธาน
เมื่อจะรับประทาน ให้นำมาละลายกับน้ำร้อน ดื่มครั้งละ ๑ ถ้วยชา
(ตำรายาหลวงปู่ศุข)
ตำรับยาขนานที่ ๒
ขิง ๔ บาท / ไพล ๔ บาท / กานพลู ๔ บาท
วิธีปรุงยา
นํากานพลูมาคั่วไฟให้สุกก่อน แล้ว ค่อยน่ามาตารวมกับขิงและไพลให้ ละเอียด จากนั้นห่อผ้าขาวบางแช่ใน น้ําต้มสุก ดองไว้ ๓ วัน
วิธีประทาน
ให้นํามาละลาย -รอน ดื่มครั้งละ ๑ ถ้วยชา
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ยารักษาอาการไอ
ตำรับยาขนานที่ ๑
เกลือทะเล / ใบพลู (ใบพลูกินกับหมาก)
วิธีปรุงยา
ล้างใบพลูให้สะอาด นําใบพลูใส่ ปากเคี้ยวพร้อมกับเกลือทะเล แล้วอมไว้ กลิ่นน้ํายาลงลําคอบ้าง ๒-๓ครั้ง
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ตํารับยาขนานที่ ๒
น้ําผึ้งแท้ / นามะนาว
วิธีปรุงยา
ผสมน้ํามะนาวกับน้ําผึ้งแท้เข้าด้วยกัน แล้วน่ามาดื่มให้หมดในครั้งเดียว
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ตํารับยาขนานที่ ๓
แง่งขิง / หัวหอม / เกลือทะเล / น้ําผึ้งแท้
วิธีปรุงยา
นําแง่งขิง หัวหอม และเกลือทะเลอย่างละพอสมควรมาตําเข้าด้วยกัน
ให้ละเอียด
วิธีรับประทาน
เมื่อจะรับประทานให้นํามาผสมกับ น้ําผึ้งแท้รับประทาน
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ตํารับยาขนานที่ ๔
หัวข่า / ผลมะนาว / น้ําตาลทรายขาว / หรือน้ําตาลทรายแดง
วิธีปรุงยา
ใช้หัวข่า ผลมะนาว และน้ําตาลทราย อย่างละพอสมควร โดยนํา หัวข่ามาทุบพอๆ แล้วฝานเป็นชิ้นบางๆ
บีบน้ํามะนาวและเติมน้ําตาลทรายลงผสม ใช้อมไว้ และค่อยๆ เคี้ยวกลืนลงสู่ลําคอบ้าง
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ตํารับยาขนานที่ ๕
สัมมะขามเปียก / น้ำผึ้ง
วิธีปรุงยา
นําส้มมะขามเปียกและน้ําผึ้งมา วิธีปรุงยาผสม และกวนจนกระทั่งเข้ากันดี แล้วรับประทานทั้งส้มมะขามเปียกและ คั้นเอาแต่น้ํา ผสมกับน้ําผึ้งแล้วกวนนําผลมะเกลือทั้งหมดมาตําแล้วน้ําผึ้ง
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ตํารับยาขนานที่ ๖
ขมิ้นอ้อย / กระเทียม / พริกไทย ดีปลี ใบปีบ
วิธีปรุงยา
นําเครื่องยาทั้งหมดอย่างละพอสมควร มาตํารวมกันให้ละเอียด แล้ว ปั้นเป็นแท่งเก็บไว้
วิธีใช้
เมื่อจะใช้ให้นําแท่งยาละลายกับน้าผึ้ง กวาดคอเป็นยาแก้ไอ
(ตํารายาของหลวงอินทรอาญา)
ตํารับยาขนานที่ ๗
ผลมะเกลือ / จํานวนเท่าอายุคนป่วย
วิธีปรุงยา
นำผลมะเกลือทั้งหมดมาตำแล้วคั้นเอาแต่น้ำ ผสมกับน้ำผึ้งแล้วกวนให้เข้ากัน ใช้จิบเลาไอ
(ตํารายาของหลวงอินทรอาญา)
ตำรับยาบำบัดไข้และอาการวิงเวียน
ยาขับเสมหะ
ตำรับยาขนานที่ ๑
น้ําผึ้งเดือนห้า ๓๐๐ มิลลิลิตร หรือประมาณ ๑ ใน ๓ ลิตร / มะขามเปียก ๓ บาท / มะขามป้อม ๒ บาท
(ตากแห้งเอาเฉพาะเนื้อ โดยแกะเมล็ดออกเสีย)
น้ําตาลทรายแดง ๓ บาท
วิธีปรุงยา
เทน้ําผึ้งลงในกระทะ แล้วยกขึ้นตั้งไฟเพื่อเคี่ยวให้สุก จากนั้นใส่น้ําตาลทรายแดงลงกวนผสมให้เข้ากันดี ตามด้วยมะขามเปียก เมื่อเข้ากันดีแล้ว จึงใส่มะขามป้อมลงไปกวนผสมกัน เคี่ยวไฟจนเหนียวพอจะปั้นเป็นลูกกลอนได้แล้วจึงยกลงจากเตา ปั้นเป็นลูกกลอนขนาดเท่ากับเมล็ดพุทราใช้รับประทานแก้ไอ ขับเสมหะ
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ตำรับยาขนานที่ ๒
ใบต้นกระเทียมสด
วิธีปรุงยา
นําใบต้นกระเทียมสดจํานวนมากพอสมควรมาล้างให้สะอาด จากนั้น นําไปต้มกับน้า แล้วกรองเอาเฉพาะ น้ายาดื่ม จะทําให้เสมหะแห้ง
(ตํารายาหลวงปู่ศุข)
ตำรับยาขนานที่ ๓
(ยาภิสัก)
จิงจ้อหลวง ๒ ส่วน / ขัณฑสกร ๒ ส่วน / ขิงแห้ง ๒ ส่วน /ลูกเอ็น ๓ ส่วน / กานพลู ๒ ส่วน /
เทียนเยาวพาณี ๒ ส่วน / สมอไทย ๒ ส่วน / ผลมะขามป้อม ๒ ส่วน (เอาแต่เนื้อ) / รากมะกล่ําาเครือ ๒ ส่วน
ชะเอมเทศ ๒ ส่วน / รากเจตมูลเพลิง ๒ ส่วน / ผลมะตาดแห้ง ๓ ส่วน / ผลกระวาน ๓ ส่วน /
พริกไทยล่อน ๖ ส่วน / ดีปลี ๖ ส่วน
วิธีปรุงยา
นําเครื่องยาทั้งหมดมาตํารวมกันให้เป็นผง
วิธีรับประทาน
เมื่อจะรับประทานให้นําผงยามาละลายน้ําอัษฎางคุณดื่ม
(ตํารายาของ สมเด็จพระนารายณ์มหาราชกรุงศรีอยุธยา)
ยารักษาอาการเจ็บคอ
ตำรับยาขนานที่ ๑
พริกไทยล่อน ๓ เม็ด (พริกไทยขาว) / ดีปลี ๓ ตอก / หัวกระเทียม ๓ กลีบ / ผิวมะนาว (เอาเฉพาะผิว) ๑ ลูก
วิธีปรุงยา
นําเครื่องยาทั้งหมดมาตํารวมกันให้ละเอียด แล้วผสมน้ํามะนาวกวนให้เข้ากันดี จากนั้นปั้นเป็นลูกกลอน ใช้อมหรือกวาดลําคอ ๒-๓ ครั้ง
(จารึกตํารายาวัดราชโอรสารามราชวรวิหาร)
ตำรับยาขนานที่ ๒
เกลือ ๔ กรัม / น้ำอุ่น ๕๐๐ มิลลิลิตร
วิธีปรุงยา
ผสมเกลือในน้ําอุ่น แล้วอมกลั้วคอ
(ตำรับยาของพล.อ.อ. นักรบ บิณษฐี)
ตำรับยาขนานที่ ๓
ดีปลี / มะนาว / กระเทียม / เกลือ
วิธีปรุงยา
นําดีปลีฝนกับมะนาว กระเทียมและเกลือ ในฝาละมี (ฝาสําหรับปิดหม้อดิน) แล้วใช้กวาดคอ
(ตํารายาของพล.อ.อ. นักรบ บิณษฐี)
ตำรับยาขนานที่ ๔
พริกไทย ๘ กรัม / น้ําเดือด ๕๐๐ มิลลิลิตร
วิธีปรุงยา
นําพริกไทยมาบดให้ละเอียดแล้ว ผสมกับน้ําเดือด ใช้บ้วนปากกลัวคร
(ตํารายาของ พล.อ.อ. นักรบ บิณษรี)
