ยารักษาอาการปวดศีรษะ
ยารักษาอาการปวดศีรษะ แน่นอนครับ การแพทย์แผนโบราณของไทยมีภูมิปัญญาในการบรรเทาอาการปวดศีรษะมาอย่างยาวนาน โดยมักพิจารณาจากลักษณะของการปวด ต้นเหตุที่สัมพันธ์กับธาตุ และอาการร่วมอื่นๆ เพื่อเลือกสมุนไพรและวิธีการรักษาที่เหมาะสมครับ
แนวคิดการรักษาอาการปวดศีรษะตามธาตุและสาเหตุในแผนไทย:
ในแพทย์แผนไทย การปวดศีรษะอาจเกิดจากหลายสาเหตุ โดยมักเชื่อมโยงกับความผิดปกติของธาตุทั้งสี่ (ดิน น้ำ ลม ไฟ) และการไหลเวียนของลมในร่างกาย:
- ปวดศีรษะจากลม: มักมีอาการปวดตื้อๆ เหมือนมีอะไรมาบีบรัด บางทีปวดข้างเดียว (ไมเกรน) หรือปวดตุบๆ มักเป็นๆ หายๆ อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ร่วมด้วย เกิดจากลมเดินไม่สะดวก หรือลมกองต่างๆ กำเริบ
- ปวดศีรษะจากไฟ: มักปวดศีรษะร้อนๆ ปวดตุบๆ ใบหน้าร้อนผ่าว อาจมีไข้ร่วมด้วย เกิดจากธาตุไฟกำเริบ
- ปวดศีรษะจากน้ำ: มักปวดศีรษะหนักๆ มึนๆ เหมือนมีอะไรถ่วง อาจมีเสมหะในลำคอ คัดจมูก น้ำมูกไหล ร่วมด้วย เกิดจากธาตุน้ำกำเริบหรือเสมหะคั่ง
- ปวดศีรษะจากดิน: มักปวดศีรษะเรื้อรัง อาจเป็นอาการปวดที่มาจากสาเหตุภายในที่สะสม เช่น ความเครียด กล้ามเนื้อคอ บ่า ไหล่ตึงตัว
สมุนไพรเดี่ยวและวิธีการที่นิยมใช้บรรเทาอาการปวดศีรษะ:
-
ขิง (Zingiber officinale):
- สรรพคุณ: รสเผ็ดร้อน ช่วยขับลม แก้ปวด ลดการอักเสบ
- วิธีใช้:
- นำขิงสดมาทุบให้พอแตก แล้วชงกับน้ำร้อนดื่ม หรือต้มดื่มเป็นน้ำขิงอุ่นๆ
- ฝานขิงเป็นแผ่นบางๆ หรือทุบให้พอแตก ประคบบริเวณขมับหรือหน้าผาก จะช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายและเลือดลมเดินสะดวก
-
ไพล (Zingiber cassumunar):
- สรรพคุณ: รสเผ็ดร้อน ช่วยขับลม ลดการอักเสบ คลายกล้ามเนื้อ
- วิธีใช้:
- นำหัวไพลมาทุบให้พอแตกผสมกับเหล้า หรือน้ำมัน แล้วนำมาทาหรือประคบบริเวณที่ปวด หรือบริเวณขมับ
- น้ำมันไพล หรือยาหม่องไพล ใช้ทา ถู นวด บรรเทาอาการปวด
-
สะระแหน่ (Mentha arvensis):
- สรรพคุณ: รสหอมเย็น ช่วยขับลม ลดอาการวิงเวียน ทำให้สดชื่น
- วิธีใช้:
- นำใบสะระแหน่มาขยี้แล้วสูดดมกลิ่น
- นำใบสะระแหน่มาโขลกผสมกับน้ำมันยูคาลิปตัส หรือน้ำมันหอมระเหยอื่นๆ แล้วทาบริเวณขมับหรือหน้าผาก
-
พิมเสนน้ำ หรือ การบูร:
- สรรพคุณ: มีกลิ่นหอมเย็น ช่วยขับลม ทำให้รู้สึกสดชื่น บรรเทาอาการวิงเวียน
- วิธีใช้: ใช้ทา ถู นวด บริเวณขมับ หรือสูดดม
-
ฟ้าทะลายโจร (Andrographis paniculata):
- สรรพคุณ: รสขมเย็น ช่วยลดไข้ ลดการอักเสบ ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของอาการปวดศีรษะ
- วิธีใช้: รับประทานในรูปแคปซูล หรือต้มดื่ม ตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญ
-
ตะไคร้ (Cymbopogon citratus):
- สรรพคุณ: รสหอมปร่า ช่วยขับลม บรรเทาอาการปวด
- วิธีใช้: นำตะไคร้มาทุบแล้วต้มน้ำดื่ม หรือใช้เป็นส่วนผสมในการต้มยาสุม (เช่น ต้มยาสุมหัว ที่รวมสมุนไพรหลายชนิดมาต้มแล้วสูดดมไอน้ำ)
-
หอมแดง (Allium ascalonicum):
- สรรพคุณ: รสเผ็ดร้อน ช่วยขับลม บรรเทาอาการคัดจมูก ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการปวดศีรษะ
- วิธีใช้: นำหอมแดงมาทุบพอแตก หรือซอยแล้ววางไว้ใกล้ๆ ให้สูดดมกลิ่น ช่วยบรรเทาอาการคัดจมูก แก้หวัด
-
ตำรับยาหอม:
- สรรพคุณ: เป็นยาหอมที่ประกอบด้วยสมุนไพรหลากหลายชนิด มีรสและกลิ่นหอมเย็น ช่วยขับลม บำรุงหัวใจ บรรเทาอาการวิงเวียน หน้ามืด ตาลาย ปวดศีรษะ
- วิธีใช้: ชงกับน้ำอุ่นดื่ม หรือปั้นเป็นเม็ดอม
วิธีการอื่นๆ ในการบรรเทาอาการปวดศีรษะแบบแผนโบราณ:
- การนวดบำบัด: นวดกดจุดบริเวณศีรษะ ขมับ คอ บ่า ไหล่ เพื่อคลายกล้ามเนื้อและกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดลม
- การประคบสมุนไพร: ใช้ลูกประคบสมุนไพรร้อนประคบบริเวณคอ บ่า ไหล่ เพื่อคลายกล้ามเนื้อ
- การสุมยา: นำสมุนไพรที่มีกลิ่นหอมและฤทธิ์ร้อน เช่น ขิง ตะไคร้ ใบมะกรูด หอมแดง มาต้มในหม้อ แล้วสูดดมไอน้ำ ช่วยบรรเทาอาการคัดจมูก ไซนัส และอาการปวดศีรษะจากหวัด
ข้อควรระวัง:
- การวินิจฉัยสาเหตุ: การปวดศีรษะมีหลายสาเหตุ ตั้งแต่ปวดธรรมดาไปจนถึงอาการของโรคร้ายแรง การใช้สมุนไพรเป็นการบรรเทาอาการเบื้องต้น หากอาการไม่ดีขึ้น หรือปวดรุนแรงขึ้น หรือมีอาการผิดปกติอื่นๆ ร่วมด้วย (เช่น คอแข็ง แขนขาอ่อนแรง ตาพร่ามัว) ควรรีบไปพบแพทย์แผนปัจจุบันเพื่อวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้อง
- ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: ก่อนใช้สมุนไพรใดๆ ควรปรึกษาแพทย์แผนไทย หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพร เพื่อให้ได้รับคำแนะนำที่เหมาะสมกับอาการและสภาพร่างกายของคุณ
- ยาบางชนิดมีข้อห้าม: สมุนไพรบางชนิดอาจมีข้อห้ามใช้ในบางภาวะ หรือมีปฏิกิริยากับยาแผนปัจจุบันที่กำลังรับประทานอยู่
การแพทย์แผนโบราณเป็นการดูแลแบบองค์รวมที่เน้นการปรับสมดุลร่างกายและจิตใจครับ
ยารักษาอาการปวดศีรษะ
ตำรับยาขนานที่ ๑
ผลมะนาวสด / ปูนแดง (ปูนสำหรับกินกับหมาก)
วิธีปรุงยา
นำผลมะนาวสดมาฝานเป็นชิ้น บางๆ แล้วทาด้วยปูนแดงบนหน้า มะนาวฝานนั้น
วิธีใช้
ใช้ปิดขมับข้างที่ปวด ถ้าปวดทั้ง สองข้างก็ปิดขมับทั้งสองข้าง ทิ้งไว้กระทั่งหายปวดหรือมะนาวแห้งหลุด ออกเอง ถ้าอาการยังไม่ทุเลาให้ทำซ้ำ
(ตำรายาหลวงปู่สุข)
ตำรับยาขนานที่ ๒
หัวกระเทียมโทน ๓ หัว
(กระเทียมที่มีเพียงหัวเดียวโดดๆไม่มีกลีบ) ดินเหนียว
วิธีปรุงยา
นำหัวกระเทียมโทน ๓ หัวกับ ดินเหนียวพอสมควร มาตำผสมกันแล้วนำไปพอกที่ขมับทั้งสองข้าง แก้ปวดหัวศีรษะ
(ตำรายาหลวงปู่ศุข)
ตำรับยาขนานที่ ๓
ลูกมะยม / น้ำตาลทรายแดง / เกลือทะเล
วิธีปรุงยา
นำลูกมะยมปริมาณพอสมควรมาล้างน้ำให้สะอาด ตำให้แหลกแล้วผสมกับน้ำตาลทรายแดง จากนั้นใส่เกลือทะเลลงไปเล็กน้อยเพื่อมีรสหวานเค็มเข้ากัน แล้วจึงใส่โหลปิดฝาให้สนิท หมกไว้ในข้าวเปลือก ๓ คืน
วิธีรับประธาน
รับประทานทั้งเนื้อและน้ำ ติดต่อกันเป็นเวลา ๗ วัน
(ตำรายาหลวงปู่ศุข)
ตำรับยาขนานที่ ๔
กานพลู ๒ ดอก / น้ำชา ๑ ถ้วย
วิธีรับประธาน
เคี้ยวกานพลูให้แหลก รับประทานกับน้ำชา ๑ ถ้วย
(ตำรายาของหลวงอินทรอาญา)
