ตำรับยารักษาโรคต้อและริดสีดวงตา: ภูมิปัญญาจาก “ตำราพระโอสถพระนารายณ์”
ตำราพระโอสถพระนารายณ์เป็นคัมภีร์ทางการแพทย์แผนไทยที่รวบรวมองค์ความรู้ด้านสมุนไพรและวิธีการรักษาโรคต่างๆ มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา สำหรับโรคเกี่ยวกับดวงตา เช่น ต้อและริดสีดวงตา ตำรับยาเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงการใช้สมุนไพรและส่วนประกอบจากธรรมชาติในการดูแลสายตา ในที่นี้ เราจะนำเสนอ 3 ตำรับยาสำคัญที่เน้นการใช้ในรูปแบบป้ายตา
1. ตำรับยา “อินทประทาน”
ตำรับนี้เน้นส่วนผสมที่ช่วยในการบำรุงและรักษาอาการทางตา
- ส่วนประกอบ:
- พิมเสน 1 ส่วน
- ดินถนำสุทธิ 1 ส่วน
- พริกล่อน (พริกไทยขาว) 1 ส่วน
- ขิงสด 1 ส่วน
- ใบผักเก็ด 2 ส่วน
- ใบก้อนกลอง 2 ส่วน
- สรรพดี (ดีของสัตว์ต่างๆ) ที่แช่น้ำมะนาวไว้เล็กน้อย
- วิธีปรุง:
- นำส่วนประกอบทั้งหมดมายกเว้นสรรพดีมาบดรวมกันให้เป็นผง
- เติมสรรพดีที่แช่น้ำมะนาวไว้ลงไปเล็กน้อย
- บดส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน แล้วปั้นเป็นแท่งสำหรับเก็บรักษา
- วิธีใช้: เมื่อต้องการใช้ ให้นำแท่งยามาฝนกับน้ำมะนาว แล้วนำไปป้ายบริเวณดวงตา
2. ตำรับยา “มหาอาวุธ”
ตำรับยานี้ประกอบด้วยสมุนไพรและดีสัตว์หลากหลายชนิด ที่เชื่อว่ามีคุณสมบัติในการรักษาอาการทางตา
- ส่วนประกอบ:
- พิมเสนเกล็ด 1 ส่วน
- ดอกจันทน์ 1 ส่วน
- กระวาน 1 ส่วน
- โกฐสอ 1 ส่วน
- โกฐเขมา 1 ส่วน
- เทียนสัตตบุษย์ 1 ส่วน
- ขิงสด 1 ส่วน
- ขมิ้นอ้อย 1 ส่วน
- ดีจระเข้ 1 ส่วน
- ดีตะพาบน้ำ 1 ส่วน
- วิธีปรุง:
- นำส่วนประกอบทั้งหมดมาบดรวมกันให้เป็นผงละเอียด
- ทำเป็นแท่งสำหรับเก็บไว้
- วิธีใช้: เมื่อจะใช้ ให้นำแท่งยามาฝนแล้วป้ายบริเวณดวงตา
3. ตำรับยา “มหาสุขุม”
ตำรับนี้โดดเด่นด้วยการใช้ดินถนำและใบผักต่างๆ ในสัดส่วนที่มาก พร้อมกับสมุนไพรที่มีรสเผ็ดร้อน
- ส่วนประกอบ:
- ขมิ้นอ้อย 1 ส่วน
- กะทือ 1 ส่วน
- ไพล 1 ส่วน
- พริกล่อน (พริกไทยขาว) 2 ส่วน
- ขิงแห้ง 2 ส่วน
- ดินถนำ 16 ส่วน
- ใบผักเก็ด 16 ส่วน
- ใบปีบ 36 ส่วน
- วิธีปรุง:
- นำส่วนประกอบทั้งหมดมาบดรวมกันกับน้ำใบผักเก็ด
- ทำเป็นแท่งแล้วนำไปตากในที่ร่มจนกว่าจะแห้ง
- วิธีใช้: เมื่อต้องการใช้ ให้นำแท่งยามาฝน แล้วนำไปป้ายบริเวณดวงตา
ข้อควรพิจารณา: ตำรับยาแผนโบราณเหล่านี้สะท้อนภูมิปัญญาทางการแพทย์ในอดีต การนำไปใช้ในปัจจุบันควรอยู่ภายใต้การดูแลและคำแนะนำของแพทย์แผนไทยผู้เชี่ยวชาญ หรือแพทย์แผนปัจจุบัน เพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายของแต่ละบุคคล
